Polskie 100 lat Odc. 26 Podziemie niepodległościowe 1944 - 1953

Podziemie niepodległościowe działające na ziemiach II Rzeczypospolitej, zajmowanych w latach 1944 - 1945 przez wojska sowieckie, w większości stanowiło bezpośrednią kontynuację konspiracji działającej w okresie II wojny światowej. Pozostawanie w podziemiu stworzonej do walki z Niemcami organizacji było interpretowane przez Stalina jako działanie wymierzone przeciwko Armii Czerwonej, a zatem sprzyjające Niemcom. Działania Sowietów pokazały jednoznacznie, że nie mają oni zamiaru tolerować jakichkolwiek niekontrolowanych przez siebie organizacji polskich. Wśród przywódców Państwa Podziemnego następowała szybka zmiana oceny i roli Moskwy. Dotychczasowa mieszanina nadziei i niepewności, wyrażająca się w oficjalnym określaniu Związku Sowieckiego sojusznikiem naszych sojuszników, ustępowała przekonaniu, iż nadszedł czas kolejnej okupacji, której należy dać zbrojny odpór. Można szacować, że przez organizacje i grupy konspiracyjne przewinęło się ponad 120 tysięcy osób. Niemal połowa z nich wyszła z AK. Około 30 tysięcy konspiratorów było związanych z podziemiem narodowym, głównie z Narodowym Związkiem Wojskowym. Mniej więcej tyle samo osób należało do różnych lokalnych organizacji i grup konspiracyjnych oraz nieafiliowanych oddziałów zbrojnych. Wiele z nich za swą działalność zapłaciło życiem, zdrowiem, długoletnią utratą wolności i szans na normalne życie po uwolnieniu.