Диалог с прокурором. Выпуск 4 (Часть 1) // Игорь Марзалюк //

В четвертом выпуске директор Научно-практического центра проблем укрепления законности и правопорядка Генеральной прокуратуры Республики Беларусь, кандидат юридических наук Игорь Мороз беседует с председателем Постоянной комиссии по образованию, культуре и науке Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь, доктором исторических наук, профессором, членом-корреспондентом НАН Игорем Марзалюком о преступлениях польских националистов в годы Великой Отечественной войны и послевоенный период. 00:00 Інтра 3:49 Галоўная задача Арміі Краёвай – аднаўленне польскай дзяржавы ў межах да 1 верасня 1939 года. 4:17 Дзейнасць АК і постакаўскага падполля была скіравана на парушэнне тэрытарыяльнай цэласнасці савецкіх рэспублік – Украіны і Беларусi. 13:39 17 верасня (Дзень аб’яднання Заходняй і Ўсходняй Беларусі) для палякаў стала трагедыяй, для беларусаў – шчасцем. 15:02 Калі беларусы Заходняй Беларусі патрапілі ў склад Польшчы, то з пачатку 1920-х гадоў на гэтай тэрыторыі існавала 5 гімназій і больш за 400 беларускамоўных школ. На момант 17 верасня 1939 года не засталося ніводнай беларускамоўнай навучальнай установы. 15:45 Беларускія дзеячы таго часу называлі польскі рэжым нацыянал-сацыялізмам, або польскім фашызмам. 16:20 Польша таго часу – краіна, дзе беларусаў не прызнавалі як асобную нацыю. А польская палітыка грунтавалася на правай ідэялогіі польскіх нацыяналістаў па ператварэнню беларусаў у палякаў. 19:25 Пасля прыходу да ўлады Гітлера польскі ўрад не хаваў сімпатыі да нацысцкай Германіі. 21:50 Этнацыд –разнавіднасць генацыдных злачынстваў, не звязаных з фізічным знішчэннем насельніцтва. 25:44 Палякі планавалі выселіць 6 млн беларусаў з Заходняй Беларусі ў Цэнтральную і Заходнюю Польшчу, а на іх месца заселіць этнічных палякаў. 28:55 Згодна з польскімі законамі 1920–1930-х гадоў польская паліцыя і ўзброеныя сілы мелі права ўжываць баявую зброю супраць беларусаў. 32:00 З моманту ўвахода Чырвонай арміі на тэрыторыю Заходняй Беларусі з боку Саветаў не было парушана ніводнай канвенцыі, ніводнай дамовы. 33:53 22 чэрвеня 1941 года польскімі нацыяналістамі было успрынята як радасная падзея: два ворагі – Савецкі Саюз і Германія – знясіляць сябе, а палітыку Еўропы будзе вызначаць Брытанія. 38:30 У 1941 годзе Армія Краёва не зрабіла ніводнага стрэлу па немцам. Яна біла ў спіну адступаючай Чырвонай арміі, нападала на першыя партызанскія атрады. 39:21 Беларусы падтрымлівалі савецкіх партызан і пазбягалі супрацоўніцтва і ўступлення ў Армію Краёву. 40:50 Падтрымка беларусамі партызанскага руху прыводзіла Армію Краёву ў шаленства. 41:55 У рэгіёнах, дзе АК дамінавала, у полным аб’ёме збіраліся харчовыя пастаўкі на карысць Германіі, а праваслаўных беларусаў гналі ў нямецкае рабства. 48:55 Акты генацыду беларускага насельніцтва з боку Арміі Краёвай засведчаны. 49:40 АК адмовілась скласці зброю пасля заканчэння Другой суственай вайны і ва ўмовах падполля працягвла ўзброеную барацьбу на беларускіх землях да пачатку 1950-х гадоў. «Диалог с прокурором» - историко-правовой проект Генеральной прокуратуры Республики Беларусь, состоящий из цикла встреч с ведущими историками, правоведами, иными экспертами в области исследования фактов геноцида населения БССР в годы Великой Отечественной войны и послевоенный период.